Różnorodność biologiczna jest podstawową cechą przyrody. Im bardziej zróżnicowane środowisko przyrodnicze, tym jest stabilniejsze, lepiej funkcjonuje i w następstwie jest odporne na zachodzące zmiany. Nie znamy dokładnej liczby gatunków występujących na Ziemi. Naukowcy jednak obecnie szacują, że obecnie żyje ich ok. 8,7 mln (±1,3). Zachowanie bioróżnorodności jest kluczowe, nie tylko ze względu na jej wartość samą w sobie, ale również ponieważ zapewnia nam ona np. czyste powietrze i wodę, wysokiej jakości gleby oraz zapylanie upraw. Różnorodność biologiczna pomaga w zwalczaniu zmian klimatu. Przyczynia się do ograniczenia wpływu zagrożeń naturalnych. Dlatego jej spadek ma poważne konsekwencje dla społeczeństwa, gospodarki i zdrowia ludzi. Utrata bioróżnorodności stawia pod znakiem zapytania całą przyszłość naszej planety.
Największe zagrożenia
Zagrożenia dla bioróżnorodności są liczne i różnorodne. Jednym z głównych czynników jest utrata siedlisk i korytarzy ekologicznych. W wyniku wylesiania, urbanizacji i przekształcania naturalnych obszarów na potrzeby rolnictwa lub przemysłu wiele ekosystemów traci swoją integralność, a wiele gatunków traci swoje miejsce do życia. Fragmentacja krajobrazu to kolejne wyzwanie. Podziały na izolowane obszary mogą prowadzić do utraty migracji i ograniczenia dostępności pożywienia i siedlisk dla wielu gatunków. Współcześnie wymiera od 5 000 do ok. 50 000 gatunków roślin i zwierząt rocznie. Jest to 100-1 000 razy więcej od naturalnego procesu wymierania bez wpływu cywilizacji ludzkiej. Musimy pamiętać, że giną gatunki duże i spektakularne, jak ryś, tygrys, żyrafa lub wymarły już nosorożec czarny, ale również te małe, niepozorne, których być może nie zdążyliśmy jeszcze odkryć i nazwać. Przykładowo w latach 1970-2012 liczebność populacji kręgowców zmniejszyła się o 58%, jak wynika z „Living Planet Report 2016” przeprowadzonego na zlecenie WWF. Prognozuje się, że jeśli człowiek nie zaprzestanie degradacji środowiska, to w ciągu kilku następnych dekad może wyginąć nawet 40% wszystkich gatunków owadów.
Zmiany klimatyczne również mają poważny wpływ na bioróżnorodność. Podniesienie temperatury i zmienność klimatu także powoduje przemieszczanie się ekosystemów i gatunków, co może prowadzić do nieodwracalnych zmian w składzie gatunkowym i funkcjonowaniu ekosystemów. Wprowadzane przez człowieka inwazyjne gatunki obce są kolejnym zagrożeniem. Chodzi tutaj o gatunki, które uwolniły się z upraw i hodowli, zostały przypadkowo zawleczone lub celowo wprowadzone do środowiska. Charakteryzuje je szybki wzrost oraz tempo rozmnażania. Dzięki tym cechom wygrywają konkurencyjną walkę o zasoby siedliska i w konsekwencji zajmują nisze rodzimych gatunków, ostatecznie je eliminując i przekształcając siedliska naturalne. Wywierają one presję na rodzime gatunki, niszcząc równowagę ekologiczną i zagrażając miejscowym populacjom. Brak świadomości zagrożeń ze strony gatunków inwazyjnych skutkuje tym, że znudzeni posiadacze egzotycznych zwierząt lub powodowani dobrymi chęciami miłośnicy przyrody wypuszczają do środowiska obce gatunki inwazyjne, np. żółwia czerwonolicego czy raka sygnałowego. Spadek różnorodności biologicznej następuje również w wyniku nadmiernej eksploatacji zasobów organizmów, np. w wyniku przełowienia lub polowań.
Zanieczyszczenie środowiska, takie jak zanieczyszczenie powietrza i wód, również negatywnie wpływa na bioróżnorodność. Toksyczne substancje mogą zabijać organizmy, zakłócać procesy rozrodcze i prowadzić do zmniejszenia populacji. Nadmierny wypas i intensywne wydobycie surowców naturalnych to kolejne zagrożenia, które prowadzą do degradacji siedlisk i utraty różnorodności biologicznej.
Co możemy zrobić?
Aby chronić bioróżnorodność, konieczne są działania na różnych frontach. Jednym z najważniejszych kroków jest tworzenie rezerwatów przyrody i ochrona istniejących siedlisk. W ten sposób zapewniamy miejsce życia dla wielu gatunków i chronimy ekosystemy przed destrukcją. W Polsce wyodrębniono 1518 rezerwatów przyrody obejmujących łącznie około 169 tysięcy ha, według stanu na maj 2023 roku, co stanowi 0,54% powierzchni kraju. Na terenie województwa opolskiego funkcjonuje 40 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 1052,1 ha, z czego 3 tereny chronione znajdują się w powiecie krapkowickim. Rezerwat przyrody Gogolińskie Gniewosze to faunistyczny rezerwat przyrody położony na terenie gminy Gogolin, obejmujący stanowisko występowania gniewosza plamistego. Obszar chroniony obejmuje prawdopodobnie najliczniejszą w Polsce populację gniewosza plamistego, liczącą około 150 osobników. Rezerwat przyrody Kamień Śląski jest zaś leśnym rezerwatem przyrody. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 130 gatunków roślin naczyniowych, w tym 10 gatunków chronionych, takich jak lilia złotogłów, kruszczyk szerokolistny, buławnik wielkokwiatowy, gnieźnik leśny, przylaszczka pospolita. Trzecim obszarem chronionym jest leżący na terenie gminy Zdzieszowice rezerwat przyrody Lesisko. Leży na terenie Parku Krajobrazowego Góra Świętej Anny. Charakterystyczne są ponadstuletnie buki oraz głębokie wąwozy krasowe przecinające zbocza grzbietu Chełma.
Edukacja społeczna jest kluczowa, aby zwiększyć świadomość społeczeństwa na temat znaczenia bioróżnorodności i konieczności jej ochrony. Ważnym aspektem jest również promowanie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych. W przypadku rolnictwa praktyki ekologiczne i agroekologiczne mogą przyczynić się do zachowania bioróżnorodności na obszarach rolniczych. Istotne jest również dbanie o zrównoważone zarządzanie lasami, rybołówstwem i innymi sektorami, aby minimalizować negatywny wpływ na środowisko.
Wyzwanie, które stoi przed nami w kontekście ochrony bioróżnorodności, są ogromne. Konieczne jest podejmowanie globalnych działań i współpraca na różnych szczeblach - od lokalnego po międzynarodowy. Organizacje międzynarodowe, rządy, społeczności lokalne, organizacje pozarządowe i jednostki indywidualne muszą wspólnie pracować nad ochroną bioróżnorodności.
Bioróżnorodność jest naszym dziedzictwem i odpowiedzialnością. Musimy działać teraz, aby zapewnić, że przyszłe pokolenia będą miały możliwość cieszyć się bogactwem naturalnego świata. Każdy z nas może przyczynić się do ochrony bioróżnorodności poprzez podejmowanie świadomych wyborów i działań, wspieranie projektów i inicjatyw ochrony środowiska oraz szerzenie świadomości w społeczeństwie. Tylko wtedy będziemy mogli zatrzymać utratę bioróżnorodności i zachować ten niezwykły klejnot, jakim jest nasza planeta.
Zadanie współfinansowane z budżetu powiatu krapkowickiego.
Napisz komentarz
Komentarze